Vanavond is het zover. Na een maand van voorbereiding, voorpret en de nodige kerststress… is het eindelijk kerstavond! Of zoals de Duitsers het noemen: ‘Heiligabend’. Als kind van een Duitse moeder ben ik opgegroeid met een heleboel kersttradities. De decembermaand zit propvol: van kerstkoekjes bakken en strooien sterren knutselen tot kerstmuziek oefenen en uitgebreid kerstpost schrijven.
Oh, en vergeet de kerstliedjes, kerstgedichten, kerstmarkten en het kerstmenu niet! Kerst is een serieuze aangelegenheid in Duitsland. En daar geniet ik ieder jaar met volle teugen van. Vanavond is het hoogtepunt: Heiligabend.
Sinds ik me kan herinneren, gaat alles op Heiligabend ieder jaar precies hetzelfde. ’s Ochtends rennen de kinderen naar beneden: het laatste deurtje van de Adventskalender openmaken. Aaah, een extra groot chocolaatje! Daar kun je het dan ook meteen de hele dag mee doen, want de 24e zijn ouders veel te druk om op zoiets simpels als een boterham te letten.
Moeder staat met verhit hoofd in de keuken – de voorbereidingen van het grote kerstmaal op de 25e lopen op hoogtoeren. Vandaag, de 24e, zal er weinig gegeten worden, maar morgen staat er een gans op tafel. Vader is… ja, waar is vader eigenlijk? Nu je er over nadenkt, heb je hem al dagen niet gezien. Hij komt ’s avonds laat binnen en rommelt wat in de gangkast (op slot) en verdwijnt dan achter de gesloten deuren van de woonkamer.
De hele dag hangen de kinderen maar wat rond. Het wachten is zó saai – en dat is echt een onderdeel van het feest. Eind van de middag trekt iedereen zijn feestkleren aan. En dan, rond een uur of vijf, rinkelt er een belletje. Of eigenlijk moet ik zeggen: klinkt er een klokje! Dat is het teken dat je eindelijk naar beneden mag, de woonkamer in.
Alle lampen zijn uit. De deur gaat open… en daar staat de kerstboom! (Traditioneel zie je de boom voor het eerst op kerstavond zelf. Dus dáár was vader de hele tijd zo druk mee…) De boom, stralend, in het licht van echte kaarsen. Versierd met zelfgemaakte sterren en kleurige ornamenten, resultaat van generaties geknutsel en kerstmarktjes afstruinen. Op alle tafels staan branden kaarsen. Onder de boom: een stapel kadootjes, in prachtige pakjes. Wat een gezicht!
Maar denk je dat je nu meteen mag uitpakken? Zeker niet! Nu begint het ‘kerstprogramma’. Iedere Duitse familie heeft zijn eigen invulling en tradities, maar op 24 december gaat het er toch in bijna alle huiskamers bij onze Oosterburen hetzelfde aan toe:
Eerst komt er een eenvoudige maaltijd op tafel, vaak ‘Kartoffelsalat und Würstchen’. Inderdaad: op kerstavond eet je een simpele salade en een knakworstje. (Het traditionele familie-eten, met 10 man rond de gans, dat is dus morgen.)
Dan begint de viering. En denk niet dat je in vijf minuten klaar bent: de meeste families gaan samen uitgebreid kerstliederen zingen, de kinderen zeggen kerstgedichten op en spelen iets kerstigs op de blokfluit, viool of xylofoon. Samen leest de familie het kerstverhaal voor, en of je nu diep gelovig bent of helemaal niet, je weet precies op welk moment in het verhaal moeder een traantje weg zal pinken…
En dan, als de ‘engelen zingen’, wenst iedereen elkaar een gelukkig kerstfeest. Met een kus op de mond en een diepe blik in de ogen. En nu…. kadootjes! Met veel aandacht voor elkaar en de gever. Voor de meeste kinderen is het overigens een beetje vaag, of ze hun pakjes nu van de kerstman, het kerstkind of toch van tante Lieselotte krijgen. (Mijn dochter denkt geloof ik dat Baby Jezus haar verlanglijst heeft goedgekeurd.) Maar één ding staat vast: de ‘Bunte Teller’, tot de nok toe gevuld met koekjes, chocola, mandarijnen en noten, die krijg je van mama.
Terwijl de ouders elkaar een glaasje Glühwein inschenken, liggen de kinderen met een snoet vol chocola onder de bank met hun Playmobil Piratenschip te spelen. Over een uurtje begint de kerstnachtdienst.
Was het maar vast vanavond… ik wens je een gelukkig kerstfeest!
Frohe Weihnachten!